Samen praten over je allergrootste nachtmerrie

Je kind verliezen. Het is de grootste nachtmerrie van elke ouder. Voor Willem Vermeijden (53) werd deze nachtmerrie op 10 mei 2012 werkelijkheid. Zijn dochter Merel beroofde zichzelf, na een periode van vage psychische klachten, op 23-jarige leeftijd van haar leven. Willem kwam terecht in een achtbaan van emoties, gedachten en gevoelens. Zijn wereld stortte in. Nu start hij een lotgenotengroep voor ouders die een kind verloren hebben.

Klik hier om het (ingekorte) artikel in het Rotterdams Dagblad te bekijken, of lees verder.

Lotgenotengroep
“Een kind krijgen is het mooiste dat er is, maar daar staat tegenover dat een kind verliezen het ergste is dat er is”, vertelt Willem. “Na het overlijden van Merel voelde ik wanhoop, verdriet, pijn, eenzaamheid en verwarring – alles tegelijk. Maar ook schuldgevoelens naar Merel. Ik had het niet goed gedaan, zo oordeelde ik. Ik schaamde me naar de buitenwereld. Het was en is een heel pijnlijk proces om daar uit te komen.”

“De eerste periode na het overlijden vond ik veel steun bij familie en dierbaren”, vertelt Willem. “Echter na een tijdje vond ik het moeilijk hen weer te belasten met mijn verdriet. Zij konden hun leven na verloop van tijd weer oppakken, maar voor mij werd het verdriet om het gemis van mijn dochter alleen maar groter. En daarmee ook de behoefte om te delen.”

“Ik vond het moeilijk om mijn omgeving telkens weer te belasten met mijn verdriet, terwijl het verdriet alleen maar groter werd”

Vanuit de behoefte om ouders te ontmoeten die ook een kind verloren hebben, is Willem op zoek gegaan naar een ouder-lotgenotengroep. Zonder succes. “Er bleken wel verenigingen te bestaan, maar deze organiseren slechts één ouderweekend per jaar. Het verbaasde mij dat er geen groep bestond die elkaar vaker treft, zeker omdat de actualiteit zoveel aandacht besteedt aan kindverlies.” Daarop besloot Willem om zelf een ouder-lotgenotengroep op te richten.

Rond-de-tafel gesprekken
Middenin Willem’s gezellige huiskamer staat een houten ronde tafel. Hier wil Willem straks (twee keer per maand) de bijeenkomsten houden. De bedoeling is om persoonlijke verhalen, gedachten en gevoelens met elkaar te delen. Herkenning en support zijn hierbij de sleutelwoorden. Willem: “Iedere ouder doorloopt zijn eigen unieke rouwproces en hoewel iedereen dit zelf moet doen, hoeft dit niet alleen. Wat ik persoonlijk ervaren heb is dat anderen bijvoorbeeld op het juiste tijdstip moeten zeggen dat je als ouder alles gedaan hebt dat je kon. Eigen schuldgevoelens kunnen zo’n aanname blokkeren.”

Omdat Willem geen ouders ontmoette die zelf een kind verloren hebben, is hij boeken gaan lezen van schrijvers die dit hebben meegemaakt en hierover verhalen. Willem: “Het frappeerde mij wat ik allemaal herkende, ondanks dat onze kinderen op heel verschillende manieren om het leven zijn gekomen. Het lezen van de boeken is echt een hele grote steun voor mij.” Het bracht Willem op het idee om boeken een belangrijke rol te laten spelen in de groepsbijeenkomsten. Een bijzondere boekenkring dus.

Thema’s
Tijdens de groepsbijeenkomsten zal er gewerkt worden met thema’s, zoals schuld- en schaamtegevoelens, zingeving of het oppakken van het dagelijks leven, zoals werk. Het is volgens Willem belangrijk om met thema’s te werken in een groep. “Dit vormt een vehikel om met elkaar in gesprek te raken. Je kunt niet om tafel gaan zitten en de vraag stellen waar we het over zullen hebben.” De thema’s haalt de groep uit de boeken van schrijvers die over het verlies van hun kind schrijven. De deelnemende ouders lezen voorafgaand aan de bijeenkomst één of meerdere hoofdstukken uit een boek dat door de groep geselecteerd is en dat wordt vervolgens besproken. Willem: “Wat heeft ons geraakt? Wat herkenden we, of juist niet? Hoe zijn wij hier mee omgegaan? Zulke vragen komen aan de orde.” Ook films, krantenartikelen of muziek kunnen overigens als inspiratiebron dienen. “Denk bijvoorbeeld aan de muziek die gedraaid werd bij de uitvaart, of een andere muziekstuk dat troost geboden heeft. Iedereen kan iets inbrengen wat hij belangrijk vindt om te bespreken met elkaar.”

“Ik geloof dat de doodsoorzaak niet het belangrijkste is. Het basale gevoel is dat je als ouder je kind had moeten beschermen”

Geen therapie. Wel saamhorigheid
Willem, Gestalttherapeut en docent Maatschappelijk Werk aan de Hogeschool Rotterdam, benadrukt dat de lotgenotengroep pertinent geen therapiegroep is. “Ik ben zelf deelnemer. Als therapeut zet ik me in voor mensen die het moeilijk hebben, terwijl ik in het contact met lotgenoten juist saamhorigheid en gelijkheid beleef. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje en juist die gelijke positie is essentieel voor de groep.

De lotgenotengroep maakt geen onderscheid in de wijze waarop een kind is overleden. “Ik geloof dat de oorzaak niet het belangrijkste is”, legt Willem uit. “Het basale gevoel is dat je als ouder je kind had moeten beschermen en dat je daarin hebt gefaald. Na het verlies is er alleen maar pijn en verdriet. Alles is anders en niets is meer vanzelfsprekend. Ouders staan voor de opgave om hun leven opnieuw richting en betekenis te geven. Dit vormt de rode draad.”

In het contact met anderen voelde Willem zich lange tijd ‘die vader van het overleden kind’. Willem: “Ik vond het moeilijk om me in het bijzijn van andere mensen een houding te geven. Daardoor ben ik ook gaan beseffen hoe belangrijk lotgenotencontact is. Lotgenoten kunnen elkaar de kracht geven om het verlies te dragen en elkaar helpen weer richting te geven in het leven.”

Het verdriet is nog onmiskenbaar aanwezig, maar recentelijk ervaart Willem ook een kracht waar hij zich niet eerder bewust van was. “Vanuit die energie is het plan voor de lotgenotengroep ten uitvoer gebracht. Ik voel de behoefte om het overlijden van Merel en mijn leven samen te laten komen. Ik heb me erbij neergelegd dat het verlies van mijn dochter mij de rest van mijn leven bezig zal houden.”